Alles over koffieplanten ontdekken

2 van de 124 koffiesoorten

We weten dat maar 2 van ‘s werelds 124 bekende koffiesoorten voor consumptie worden gebruikt: Arabica en Robusta. Koffiebonen komen uit meer dan 70 landen in Midden- en Zuid-Amerika, Afrika, het Midden-Oosten en Zuidoost-Azië. De koffieproducerende landen worden samen ook wel de ‘Coffee Belt’ genoemd en liggen tussen de beide keerkringen rond de evenaar. De omstandigheden in deze zone zijn ideaal voor koffieplanten: er heerst een zacht klimaat met een hoge luchtvochtigheid, de grond is er vruchtbaar, er valt veel regen en de koffiebonen kunnen op grote hoogte worden verbouwd.

De Arabica is verfijnder en wordt op grotere hoogten verbouwd. Het duurt langer vooraleer de bessen rijp zijn, waardoor de smaken zich beter kunnen ontwikkelen. Robusta-bonen bevatten daarentegen meer cafeïne, maar de planten leveren grotere opbrengsten, zodat deze koffiebonen vooral voor de massaproductie van koffie van lagere kwaliteit worden gebruikt. Beide soorten kunnen gecombineerd worden tot eindeloos veel koffievariëteiten met allemaal hun eigen bijzonderheden die je ziet, ruikt en proeft. “De zoetheid en aroma’s worden bepaald door de botanische variëteit, het verwerkingsproces en het land waaruit de koffie afkomstig is”, zegt Sandro Bonacchi, mede-oprichter van Bfarm, een coffee academy en consultancy die aangesloten is bij de Specialty Coffee Association, die haar hoofdkantoor in de buurt van Florence, een van de Italiaanse hoofdsteden van koffie heeft. Maar koffie is veel meer dan alleen de verschillende soorten.

Koffie als ambassadeur

“Elk land van herkomst heeft zijn eigen dominante smaak”, zo vertelt Massimo Barnabà. Hij is ook een koffie-expert bij Bfarm en een afgestudeerd chemicus met 15 jaar ervaring in de koffie-industrie. “Je verwacht een bittere smaak, soms misschien ook met andere bekende smaken. Maar koffie kent een breed spectrum aan uiteenlopende aroma’s, geuren en smaken.” Mensen raken eraan gewend om koffie op een bepaalde manier te drinken. Als ze een keer een nieuwe manier proberen, vinden ze dat misschien niet zo lekker alleen omdat het anders is. Maar de kenmerken van koffie geven een kijkje in de achtergrond van de koffieboon.

“Koffie is in zekere zin ook een ambassadeur voor de landen waar koffie geproduceerd wordt en misschien zelfs wel van specifieke streken”, aldus Barnabà. Net zoals wijndruiven verschillende smaakprofielen hebben, kunnen koffiebonen zoete, bittere, nootachtige, fruitige, geroosterde en bloemige tonen hebben, afhankelijk van hun oorsprong en terroir. Afrikaanse koffiebonen zijn bijvoorbeeld vaak wat meer zurig, fruitig en geurig. Koffiebonen uit Midden- en Zuid-Amerika hebben juist een vollere body en zijn complexer met een karamelachtige zoetheid en tonen van chocolade en noten. Koffiebonen uit Zuidoost-Azië hebben een stevig en rokerig karakter.

Smaak en voorkeur is allesbepalend

Er is koffie voor elke smaak en voorkeur, maar veel koffieliefhebbers letten niet op de nuances die rond het kopje zweven, maar drinken koffie voor de cafeïneboost zonder er verder aandacht aan te schenken.

“We weten vooral heel erg weinig van het feit dat de verschillen tussen de koffiesoorten afhankelijk zijn van de manier waarop ze verbouwd zijn”, zegt Bonacchi, waarmee hij toevoegt dat de sensorische kenmerken van koffie afhankelijk zijn van de plant. Koffiedrinkers moeten hun keuze daarom bovenal op basis van hun smaakvoorkeur maken, niet op basis van variëteit, hoogte of land van herkomst, zoals meestal wordt gedaan.

Hij adviseert bovendien om de koffie te ‘proeven’ en daarbij te letten op kenmerken als zoetheid, smaken, bitterheid, mondgevoel en zuurgraad. Aan de hand daarvan kun je zien hoe deze al naar gelang de koffiesoort verschillen. “Het begint bij de keuze van de consument. Als ze de voorkeur geven aan een meer uitgesproken bitterheid of tonen van cacao, hazelnoot of gedroogd fruit, kunnen ze de gewenste koffie op basis daarvan kiezen.”

Het zijn ten slotte de kleur, smaken en aroma’s die ervoor zorgen dat mensen een bepaalde wijn kiezen. Bepaalde wijnen passen prima bij een stevige maaltijd, terwijl andere wijnen beter bij een lichte lunch of als aperitief geserveerd kunnen worden. Zo is het ook met koffie: er is koffie voor elke voorkeur en gelegenheid. Het is slechts een kwestie van je zintuigen gebruiken om dat te ontdekken.